Vandaag wilde ik eens naar de bekende uitkijktoren van het Weerterbos. Tijdens mijn wandeling van 16 oktober was ik er dicht in de buurt, maar ik wist niet dat die daar lag. Achteraf had ik het kunnen weten gezien de naam van deze weg. Hier even een stukje rechtdoor en je komt bij de uitkijktoren:
De uitkijktoren ligt in het noordwesten van het Weerterbos in een gebied met open grasland. Hier lag oorspronkelijk de Grashut, een boerderij waarvan de geschiedenis teruggaat tot het begin van de negentiende eeuw. Dit gebied, vroeger de enclave Grashut, heet nu Grashut.
Mooie oude geografische kaart uit 1898 waarop Grashut staat afgebeeld:
Even in het kort de historie:
De ontginning van het Weerterbos in de 19e en 20e eeuw heeft geleid tot een sterke ontwatering, waardoor het Weerterbos verdroogde. Door Stichting het Limburgs Landschap en een aantal andere natuurinstanties wordt weer getracht terug te keren naar het oorspronkelijke natuurgebied. In het noordwesten van het Weerterbos ligt een voormalige grote landbouwenclave omringd door bossen, die de Grashut wordt genoemd. (een enclave is een gebied dat geheel omsloten wordt door grondgebied van één andere partij).Hier lag namelijk oorspronkelijk de Grashut, een boerderij waarvan de geschiedenis terug gaat tot de ontginningen in het begin van de negentiende eeuw. Nadat de Grashut door Het Limburgs Landschap werd aangekocht werd deze nog enige jaren verpacht. Een agrarisch bedrijf was echter niet wenselijk op deze locatie. Daarom werd uiteindelijk in 2006 de Grashut gesloopt. Daarvoor in de plaats kwam deze uitkijktoren, die in april 2008 officieel werd geopend. Het is sinds 2005 het centrum van een omrasterd tijdelijk leefgebied voor edelherten. Er lopen ongeveer 15 exemplaren van dit imposante dier in een gebied van 50 ha bos en grasland. Het is niet altijd eenvoudig de herten te zien. Overdag liggen ze in dekking in het bos, maar in de ochtend- en avondschemering komen ze ook grazen op de graslandgebieden, zoals hier. Vanaf de uitkijktoren heb je een grote kans de dieren te zien. Wie weet zijn er ooit mogelijkheden voor daadwerkelijke herintroductie van vrij levende edelherten in en rond het Weerterbos. De dieren die nu in een omrasterd gedeelte van het Weerterbos lopen vormen een eerste stap. Mochten er mogelijkheden zijn in het hele Weerterbos en aangrenzende natuurgebieden, dan worden de rasters weggehaald en lopen de dieren voortaan in totale vrijheid.De graslandenclave is omgevormd tot natuurgebied. Het gebied bestaat uit vochtige en droge bossen, graslandpercelen en kleine heideveldjes. De afgelopen jaren is er nog een aantal vennen en moerasjes hersteld, o.a. de Grashut. In de Grashut, dat agrarisch in gebruik is geweest, werd in 2011 de voedselrijke bovenlaag afgegraven en afgevoerd. Daardoor onstaan er weer kansen voor landschap- en natuurherstel, maar het is meer dan alleen natuurherstel.
De situatie bij de Grashut werd zo hersteld tot de situatie van pakweg 100 jaar geleden en zal weer gaan functioneren als een moeras. Het waterbergend vermogen voor de omgeving wordt hiermee vergroot, waardoor het water beter wordt ‘vastgehouden’ in het bovenste deel van het watersysteem. Bij hevige regenval wordt zo voorkomen dat burgers stroomafwaarts met natte voeten komen te zitten. Zo wordt natuurherstel gecombineerd met het (toekomstige) klimaatprobleem.
De werkzaamheden van afgraven en afvoeren van de overtollige voedselrijke grond duurde tot juni 2012. Het zand werd afgevoerd naar de zuidzijde van het Weerterbos en werd daar tijdelijk opgeslagen en daarna door ProRail gebruikt bij het aanleggen van het ecoduct over de A2 en de spoorlijn.
Door het afgraven van de voedselrijke grond ontstaan schrale bodems die zich ontwikkelen tot een natuurlijk landschap van vennen, moeras en heischrale oevers. Daarnaast zullen de oevers weer begroeid raken met wilgen, riet en gagelvegetaties.
Ondiepe plasjes vormen nu in het voorjaar een geschikt broedgebied voor de kleine plevier . In de zomer drogen deze plasjes op. In de toekomst zal het aandeel open water in het gebied verder toenemen. Het streven is om de waterstand op termijn zeer geleidelijk te verhogen, waardoor waterplanten en -dieren nog beter kunnen gedijen. O.a. het Weerterbos zal veranderen in een bosrijk vennengebied, waar hopelijk ook de edelherten zich thuis zullen voelen.
Tevens is er in 2012 een kleine kudde Exmoorponys uitgezet.
Ik ben weer bij de Fazantlaan gestart, waar ik de auto heb geparkeerd. Vervolgens de weg rechtdoor gelopen en bij het naambord Grashutdijk rechtdoor gelopen tot je bij de ingang van de uitkijktoren komt. Ik heb een paar Google maps foto's gemaakt ter oriëntatie:
Ik ben eerst in de uitkijktoren naar de 1e etage geweest. Vervolgens het pad belopen wat grenst aan het grasland. Daar kwam ik het Grensmonument tegen, waarover later meer. Vervolgens weer rechtdoor tot 2/3 van het grasland. Dezelfde weg weer terug. Toen nog even naar de 3e etage van de uitkijktoren geweest. De zon kwam ineens door en het was er heerlijk. Wat heb ik genoten van het uitzicht, de rust, de doorkomende zon. Ik stelde me voor dat je zo zou kunnen wonen in een huis met veel glas, en dan dat uitzicht: prachtig.
Er was een wandelaarster die ook kwam kijken en die vertelde dat je heel het gebied rondom kunt wandelen. Niet binnen de omheining, want het is niet toegankelijk: het is een stiltegebied. Dat ga ik zeker ook een keer doen.
De weg langs het grasland aan deze kant is precies de grens tussen Limburg en Brabant.
Tot zover alle informatie die je een beeld geven over het verleden, heden en toekomst van dit gebied. Ik neem je nu mee naar mijn wandeling door een klein stukje van dit prachtige landschap en zal aan de hand van mijn foto's meer vertellen:
Ik ging vandaag niet voor de paddestoelen. Hier en daar stond nog wel een enkeling of een groepje, maar het merendeel was al aan het afsterven. Maar ik kon het natuurlijk niet laten af en toe nog een mooi plaatje te schieten op het pad naar de kijkhut:
Eekhoorntjesbrood met de typische knaagsporen van een bosmuis:
Ook een mooi exemplaar; meestal heb ik de steel niet zo goed in beeld:
Dit is de Dennenvoetzwam, meer hierover zie mijn blogpost Panbossen van 10-10-2017:
Deze groeit alleen op stobben van een dode dennenboom en is vrij groot:
Het ziet er fluweelachtig uit: ook een mooi exemplaar:
Echt Tonderwammetje op een berkeboomstam:
Ook deze kan grote vormen aannemen:
Maar deze groeit ook enkel op zieke of dode stammen van de berk:
Het oppervlak van de korst is hard en bedekt met brede, concentrische ringen die de paddenstoel een gestreept uiterlijk geeft. De kleuren van de echte tonderzwam kunnen sterk uiteenlopen, van zilvergrijs, rood- of donkerbruin tot bijna zwart.
Wanneer hij in aanraking komt met vuur, zal hij niet smelten maar verkolen. Hij wordt dan ook vaak gebruikt als tondel om vonken op te vangen bij het maken van een vuurtje. Dit is nog een jong exemplaar:
De sporenproductie is groot, soms wordt door een enkel vruchtlichaam elk uur 887 miljoen sporen geproduceerd. De grond rond een groep echte tonderzwammen kan in deze periode wit zien van de gevallen sporen. Hij is van groot belang voor de voortplanting van veel insectensoorten, waaronder een aantal zeldzame kevers en sluipwespen. Deze leggen hun eitjes in het vruchtlichaam, waarop de larven zich te goed doen aan het vlees.
Hier zie je voornamelijk Grove dennen, Europese Eiken, Berken en Elzen:
Op de voorgrond het Pijpenstrootje:
En veel mos op de bomen:
Hier zelfs wel 4 soorten op een klein deel aan de voet van een Grove den:
Hier zie je de Europese eik (klein blad) en de Amerikaanse eik (groot blad):
Veel natuurlijke jonge aanplant, oftewel langzame verbossing van het gebied:
En toen bereikte ik de ingang van de kijktoren: liggend aan de rand van een prachtige open vlakte: de Grashut. Er staat een groot hek met een wildrooster ernaast. Er staan enkele waarschuwingsborden: je mag de dieren niet voederen, je mag bij de toren niet binnen de omheining: het is een rustgebied. Er mogen ook geen honden binnen.
Aan de rechterkant (helemaal rechts is de richting van de snelweg) zie je al een deel van het natuurgebied met hopen gemaaid gras, op de achtergrond een vennetje:
Aan de linkerkant binnen deze omheining is een boom aangeplant speciaal ter nagedachtenis van een mevrouw die zich bijzonder heeft ingezet voor de Stichting Het Limburgs Landschap inzake dit gebied. Voordat je de observatietoren ingaat is er een picknickweide.
Rondom Impressie van de picknickweide:
Dit is meteen links als je door de poort naar binnen gaat: alles is omheind, op de achtergrond het wandelpad voor de wandelroute rondom De Grashut, veel eikebomen, berken en sneeuwbes struiken met onderbeplanting zoals de brandnetel: veeeeeel brandnetels:
Dit is de Sneeuwbes ( Symporicarpos) :
Hij is familie van de Kamperfoelie. In de herfst, wanneer de meeste bomen en struiken hun bladeren kwijt zijn, valt de sneeuwbes wel op met zijn trossen witte of rose, parelvormige bessen. Het zijn struiken die goed met bomen kunnen concurreren en daardoor geschikt zijn als onderbeplanting. De nauwelijks opvallende bloemen die vanaf juni verschijnen, zijn een belangrijke voedingsbron voor bijen. Voor inheemse vogels ( b.v. voor het winterkoninkje) bieden zijn een veilige nestplaats. De struik ziet wat rommelig uit en stelt namelijk geen eisen aan de bodem en kan heel goed tegen luchtverontreiniging en allerlei soorten grond.
Ook staat er een bankje om even te kunnen uitrusten en te genieten van de mooie omgeving. Leuk gemaakt :-).
De uitkijktoren komt in zicht: wat een prachtig gezicht die twee soorten eik door elkaar (Europese en Amerikaanse):
En natuurlijk het informatiebord. Ik zal niet herhalen wat hier op staat: klik op het plaatje voor vergroting, het is de moeite waard om te lezen:
En toen: eindelijk de wenteltrap op in de uitkijktoren:
De uitkijktoren biedt een fantastisch uitzicht over een open gedeelte van dit natuurgebied. Op deze wildobservatietoren heb je vanaf zo’n 7,5 meter hoogte een prachtig uitzicht over de open vlakte. Ik laat eerst van Google Streetvieuw een rondom impressie zien:
Zo was het ten tijde van de afgravingen in 2011 (foto's internet):
De wildtoren geeft een fraai en goed overzicht van het heringerichte deel van het Weerterbos. Ik hoop er nog achter te komen waar precies de oude boerderij heeft gestaan toen het nog een enclave was:
Ik ga nu een aantal foto's laten zien vanaf helemaal links naar helemaal rechts en geniet met mij mee van het adembenemende uitzicht:
Het vennetje staat bijna droog:
De wildtoren geeft een fraai en goed overzicht van het heringerichte deel van het Weerterbos. Ik hoop er nog achter te komen waar precies de oude boerderij heeft gestaan toen het nog een enclave was:
Ik ga nu een aantal foto's laten zien vanaf helemaal links naar helemaal rechts en geniet met mij mee van het adembenemende uitzicht:
Het vennetje staat bijna droog:
De Exmoorpony's:
Een struweeltje met allerlei (ook bessendragende) struiken midden in het grasland, een aantrekkelijke plek voor allerlei vogeltjes:
Op de achtergrond een breed ven:
Aan de rechterkant ook een ven waar twee zwanen te zien waren:
Vlak achter de bosrand ligt het wandelpad rondom deze Grashut:
En weer vlak naast de uitkijktoren maar nu aan de recherkant:
Op donderdag 4 april 2013 is hier een kleine kudde Exmoorpony's losgelaten; vijf merries en een hengst. Dat is niet zomaar gedaan, daar is goed over nagedacht.
Door de herinrichting bij de Grashut ontstaan in de lagere stukken moerassen en op de hogere en drogere delen korte grazige en soortenrijke graslanden. Van nature zullen daar zaden van bomen gaan kiemen. Dat zou betekenen dat dit gebied in de loop van de tijd helemaal met bos zou dichtgroeien en daarmee verdwijnt de afwisseling voor planten en dieren en voor de mens die er van komt genieten.
De Exmoorponys gaan zorgen dat die ontwikkeling natuurlijk gestuurd wordt. Omdat de Exmoors het gehele jaar in het gebied verblijven zullen ze in de winterperiode vooral vreten aan bast, twijgen en boompjes. In de aanliggende bosgebieden zullen daardoor bomen afsterven en natuurlijke open plekken ontstaan. Op die manier dragen ze bij aan natuurlijke bosontwikkeling. Zo ontstaat een open bos, boomgroepjes en een mozaïek van struweel met geleidelijke overgangen naar bloemrijke ruigten en open zandige plekken. Kortom; er ontstaat variatie en dat staat weer garant voor een rijke natuur.
De Exmoorpony is een zeldzaam paardenras dat vaker voor natuurbeheer wordt ingezet. Een voordeel van deze ponys is namelijk dat ze goed zelfredzaam zijn en winterhard en dus gemakkelijk kunnen overleven in de Nederlandse natuur (en bijvoorbeeld zonder hulp van mensen veulens kunnen krijgen). In de zomermaanden zullen ze vooral grazen op de grazige terreindelen. In de wintermaanden zullen ze ook schors van bomen eten en teren ze in op hun vetvoorraad uit de zomer. Vanzelfsprekend worden de dieren wel goed in de gaten gehouden.(info: Limburgs Landschap)
En deze pony's kon ik vandaag mooi fotograferen: ze stonden lekker dichtbij.
En deze pony's kon ik vandaag mooi fotograferen: ze stonden lekker dichtbij.
De Exmoorpony of kortweg Exmoor is een ras van kleine en sobere pony's, afkomstig uit het Verenigd Koninkrijk. Vroeger waren er nog echt wilde kuddes. Na de Tweede Wereldoorlog was het ras bijna geheel verdwenen
Er bestaan geen wilde kuddes meer, maar de pony's leven nog wel steeds in halfwilde kuddes op de heide (nationaal park) in Exmoor. Hier staan ze onder toezicht van natuurbeheerders en worden de nakomelingen geregistreerd. Er wordt geprobeerd om zich zo weinig mogelijk met de pony's te bemoeien. Slechts één keer per jaar worden ze allemaal bij elkaar gedreven. Ze worden dan gekeurd en door strenge selecties worden alleen de pony's die helemaal aan het eEmoortype voldoen ingeschreven in het stamboek.
Sinds de jaren 1990 wordt de Exmoorpony ook op beperkte schaal in Nederlandse natuurgebieden gehouden.
De Exmoorpony behoort naast het Przewalskipaard tot de laatste rassen van wilde oerpony's. Oorspronkelijk kwam dit soort pony's voor in heel Noordwest-Europa, maar alleen in het zuidwesten van Engeland, in Exmoor, zijn de primitieve kenmerken niet volledig weggekruist door met andere paardenrassen te veredelen. De Exmoorpony is vernoemd naar het gebied waar hij al sinds eeuwen voorkomt. Het gebied Exmoor is zeer heuvelachtig en bestaat voor het grootste deel uit heide en moerassen. Men vindt hier nog steeds de meeste Exmoorpony's, hoewel zij door particulieren ook elders worden gefokt. Het ras behoort tot de oudste ponyrassen uit Engeland en is waarschijnlijk een van de best bewaarde wilde voorouders van de gedomesticeerde pony- en paardenrassen.
De Exmoorpony is levenslustig, intelligent en vriendelijk. Hij is vlug en sterk en hij heeft lef. Hij kenmerkt zich door zijn licht- of donkerbruine vacht met meelsnuit. Hij heeft een elegant hoofd met wijde neusgaten, de ogen zijn groot en sprekend. Hij heeft kleine, beweeglijke oortjes. De hals is kort en breed, geplaatst op een stevig lichaam met een diepe borst. De schouders zijn redelijk schuin. Hij is goed geribd en heeft een brede, vlakke rug. De benen zijn kort en hard. De hoeven zijn klein en zeer gezond. Door hun woeste leefomgeving is hij goed aangepast aan barre weersomstandigheden. Zo krijgt hij in de winter een enorm dikke wintervacht. Die bestaat uit een dubbele laag. De onderlaag is kort en wollig. De toplaag bestaat uit langere haren en is vettig. Dat houdt de regen en kou buiten en de warmte binnen. In de zomer heeft de vacht een koperachtige glans. Hij heeft - in vergelijking met andere rassen – een zwaar bovenste ooglid. De Engelsen noemen dit "paddenogen". Het zware ooglid beschermt de ogen tegen regen, sneeuw en wind. Hij heeft een groot uithoudingsvermogen. Als laatste heeft de Exmoor nog een speciaal kenmerk.Hij heeft namelijk zeer diep geïmplementeerde kiezen, net als het przewalskipaard en gevonden pleistocene fossielen van oerpaarden.
Uiteindelijk profiteren heel veel dieren van deze natuurlijke bosontwikkeling met open bos, boomgroepjes en een mozaïek van struweel met geleidelijke overgangen naar bloemrijke ruigten en open zandige plekken. Door deze variatie zien we weer mooie vogels zoals roodborsttapuit, geelgors en met een beetje geluk zelfs de zeldzame grauwe klauwier. Maar ook kleine zoogdieren: diverse muizensoorten, maar ook hermelijn, wezel en bunzing en tal van insecten, zoals vlinders en sprinkhanen profiteren er van.
Over vogels gesproken: ik was nog maar net daar of ik zag in de verte al een roofvogel die naar het bosje recht voor me vloog:
Ik heb twee foto's uitvergoot en extra verscherpt om hem goed te kunnen herkennen:
Het kan een boomvalk zijn, maar volgens mij is het een buizerd, gezien zijn donkerbruine verenpak, vooral aan de borstzijde, en zijn gele snavel.
Herken de buizerd:
Hij is een standvogel die in hetzelfde gebied overwintert waar hij broedt, op de koudste gebieden en enkele ondersoorten na. De vogel jaagt gebruikelijk in open land, maar nestelt in bosranden. Normaal gesproken bestaat de prooi van een buizerd voornamelijk uit kleine zoogdieren, amfibieën (zoals kikkers) en kleine vogels, maar hij is bij gelegenheid ook aaseter.
Door de typische vlucht is de vogel gemakkelijk te herkennen; enkele vleugelslagen, kort zweven en dan weer een paar slagen.
Toen vloog hij naar een solitair boompje recht voor me, helaas aan de achterkant, dus kon ik hem minder goed zien:
Intussen kwam er een hele grote zwerm spreeuwen overvliegen:
Spreeuwen zijn echte graslandvogels. Ze tasten de bodem van weilanden en grasvelden af op zoek naar insectenlarven. Ze zijn talrijk. Na de broedtijd verzamelen de spreeuwen zich op grote slaapplaatsen. Rond de slaapplaatsen vormen zich dichte wolken van duizenden spreeuwen. Het in zwermen rondvliegen heeft te maken met veiligheid: in een grote groep ben je minder kwetsbaar.
Uit noordelijke en oostelijke streken van Europa trekken grote aantallen spreeuwen door Nederland, waarvan een groot deel in ons land overwintert. In de winter zijn er daarom nog meer spreeuwen in Nederland dan tijdens het broedseizoen. Voorjaarstrek vooral in maart, najaarstrek van juni (jonge vogels) tot in november. Een deel ervan trekt in de winter weg, maar blijft relatief dicht bij huis: België, Noordwest-Frankrijk en Zuid-Engeland.
Ik ga nog eens terug om er rustig met mijn telelens mooie shots van vogels te maken. Want volgens het Limburgs Landschap komen er de volgende vogelsoorten voor: Bergeend, Blauwe Reiger, Boomklever, Boomkruiper, Fuut, Goudvink, Groene Specht, Grote Bonte Specht, Grote Canadese Gans, Grote Zilverreiger, IJsvogel, Knobbelzwaan, Kruisbek, Kuifmees, Matkop, Roodborsttapuit, Smient, Wintertaling, Zwarte Mees en de Zwarte Specht. Dat is nogal wat he.
Nu even een blik vooruit: zoals je ook op de foto kunt zien ten tijde van de afgraving, liggen er aan de achterzijde van dit grasland diverse vennen. Ik laat hier nog een keer die foto zien:
Nu even een blik vooruit: zoals je ook op de foto kunt zien ten tijde van de afgraving, liggen er aan de achterzijde van dit grasland diverse vennen. Ik laat hier nog een keer die foto zien:
Vanuit de uitkijktoren op de onderste etage kun je daar maar weinig van zien:
Met telelens:
Meer naar links:
Er vliegt een koppeltje vogels over: waarschijnlijk kraanvogels of ganzen:
Meer naar rechts:
Dan het gedeelte helemaal aan de rechterkant: daar ligt ook een ven waar zich twee ooievaars ophielden:
Met telelens:
Met telelens:
Nog een laatste paar foto's:
Een blik omlaag:
Save the best for last: dit is mijn mooiste foto van vandaag: de pony's bij het prachtige 8-vormige ven met een mooie weerspiegeling in het water:
Ik heb nog even staan genieten. Maar er was niet echt veel bedrijvigheid van vogels en dieren, dus ik besloot om een stukje te gaan wandelen langs de omheining aan de linkerkant.
Maar daarover vertel ik in deel 2.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten